Jakie są zagrożenia rozwoju mowy u dziecka
Każdy rodzic małego dziecka czujnie obserwuje jego rozwój w pierwszych miesiącach życia malucha. Dzięki temu można szybko zareagować, kiedy pojawi się coś niepokojącego. Z niecierpliwością każdy czeka na pierwszy uśmiech, pierwszy krok i pierwsze słowo swojej pociechy.
Ale co jeśli na to pierwsze słowo trzeba bardzo długo czekać? Jakie są zagrożenia rozwoju mowy dziecka?
• Wysoka technologia (telefon, tablet, telewizja)
Istotny wpływ na rozwój mowy dziecka ma to jak zostanie ukształtowany jego mózg w okresie jego najintensywniejszego rozwoju.
Dzieci uczą się i nabywają mowę poprzez kontakt z drugą osobą. Dzięki wspólnym zabawom z rodzicem rozwijają kreatywność, wyobraźnię, naśladownictwo, poszerzają słownictwo oraz rozwijają umiejętności komunikacyjne.
Telefon, tablet, czy telewizor nie zastąpią dziecku interakcji z drugim człowiekiem. Według badań zaleca się, aby dzieci do 2. roku życia w ogóle nie oglądały telewizji/nie korzystały ze smartfonów. Korzystanie z wysokich technologii w tak młodym wieku może powodować negatywny wpływ na rozwój dziecka, a także powodować opóźniony rozwój mowy. Ponadto oglądanie bajek przed snem, a nawet zasypianie w pomieszczeniu, w którym jest telewizor wpływa negatywnie na jakość snu. Oglądanie telewizji zwiększa pobudzenie psychiczne i emocjonalne.
Rodzice coraz częściej sięgają po smartfona i włączają dziecku bajkę do posiłku, ponieważ nie chce ono go zjeść. Jednak ta strategia nie jest trafnym pomysłem, ponieważ przez to, że dziecko odwróciło swoją uwagę od spożywanego posiłku, to nie rozpoznaje uczucia sytości i głodu, nie skupia się na smaku, zapachu czy konsystencji pokamu. Telewizor włączony podczas posiłków wpływa negatywnie zarówno na dziecko, ponieważ rozprasza je, ale także na rodziców, gdyż odwraca uwagę od prowadzenia rozmowy z dzieckiem. Dziecko podczas interakcji werbalnej z drugą osobą może zadawać pytania, komentować, a to pozytywnie wpływa na rozwój mowy dziecka, a także jego rozwój poznawczy. Badania pokazują, że telewizja podczas posiłków jest niejako hamulcem interakcji werbalnych, ponieważ zmniejsza się jakość i ilość komunikatów werbalnych między dziećmi i dorosłymi.
• Smoczek
Smoczek zaspokaja potrzebę ssania, dziecko uspokaja się i czuje się bezpiecznie, ale pamiętajmy, że długotrwałe używanie smoczka może prowadzić do utrwalenia nieprawidłowego wzorca połykania i wad zgryzu, których następstwem mogą być wady wymowy, a także do zaprzestania komunikowania się z otoczeniem. Dlatego też najlepiej jest całkowicie zrezygnować ze smoczka do 12 miesiąca życia (maksymalnie do 18.miesiąca).
• kubek niekapek
Istnieje duża zależność między tym co dziecko je i z czego pije, a jego rozwojem mowy. Zarówno długie podawanie miękkich pokarmów jak i długie karmienie z butelki czy podawanie dziecku płynów z kubka niekapka lub butelki z dzióbkiem może wpływać na zaburzenia mowy. Głównym sposobem picia powinien być kubek otwarty, ponieważ wtedy dziecko uczy się nowych umiejętności. Picie z niekapka nie uczy dziecka samodzielności, wpływa negatywnie na rozwój i sprawność jego narządów mowy. Dziecko pijąc z kubka niekapka wkłada twardy ustnik między zęby lub między dziąsła, a to może prowadzić do wad zgryzu (najczęściej do zgryzu otwartego), co w konsekwencji może skutkować międzyzębową wymową głosek. Podczas picia z niekapka język leży na dnie jamy ustnej i nie pracuje, co wpływa negatywnie na późniejszą artykulację. Kubki niekapki ograniczają dziecku rozwinięcie umiejętności dojrzałego typu połykania, podczas którego łuki zębowe są zwarte, a koniec języka opiera się na przedniej części podniebienia łuków zębowych.
• zabawki interaktywne
Często zdarza się, że maluszek dopiero co przyszedł na świat, a już na powitanie „bombardowany” jest mrugającymi, kolorowymi światełkami i dźwiękami wydobywającymi się z karuzeli znajdującej się tuż nad jego łóżeczkiem. Zabawki grające stymulują prawą półkulę mózgu dziecka, która zajmuje się odbiorem i przetwarzaniem bodźców obrazowych i dźwiękowych, a tym samym „wyłącza” lewą półkulę, która odpowiedzialna jest za mowę. Przestymulowanie prawej półkuli mózgu może przyczyniać się m.in. do opóźnionego rozwoju mowy, trudności w nauce, a także kłopotów z zasypianiem.
Najważniejszym atrybutem zabawki jest to, by angażowała zarówno dziecko jak i rodzica, wspierała ich relacje, a tym samym rozwój językowy. Dlatego najlepszym wyborem będą zabawki proste i ponadczasowe - klocki, układanki, sortery kształtów, zabawki sensoryczne, tory dla aut, zestawy kreatywne, książki, ciastolina, instrumenty.
Każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie. Jedno zaczyna mówić wcześniej, inne później. Warto jednak zwrócić uwagę czy coś im w tym rozwoju nie przeszkadza i czy my jako rodzice możemy im w tym pomóc.
Marlena Bancerz - logopeda